تعالیم حیات‌بخش اسلام همواره اتحاد و همبستگی مسلمانان را صرف‌نظر از تنوع قومی، نژادی، زبانی و فرقه‌ای ترویج می‌کند. خدایی که مؤمنان می‌پرستند یکی است، شعارشان یکی است و همه به رسالت پیامبر اکرم حضرت محمد(ص) ایمان دارند. تمامی مسلمانان، قرآن را کتاب مقدس آسمانی خویش می‌دانند و همه به سوی قبله‌ای واحد نماز می‌خوانند. بانگ اذان همه یکی است و زمان معین آنان برای روزه‌داری و عبادت، ماه رمضان است. همه در کنار هم در حرم امن الهی اجتماع می‌کنند تا مراسم حج ابراهیمی را انجام دهند و... این موارد به‌خوبی می‌تواند دل‌ها را به هم پیوند داده، روح همبستگی اسلامی و عظمت مسلمانان را به نمایش گذاشته و زنده کند.
اهمیت وحدت به حدی است که امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی، همواره در پیام‌ها و بیانات خویش، به ضرورت وحدت اسلامی اشاره می‌کرد. بزرگان دیگری که در مکتب ایشان پرورش یافته بودند نیز همواره بر وحدت تأکید داشتند و به همین دلیل است که امروز حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی را از شاخص‌ترین چهره‌های منادی وحدت اسلامی می‌دانیم.
گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام دکتر محسن جهانگیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی درباره عوامل وحدت‌آفرین و انسجام‌بخش در قرآن کریم و در کلام رهبران انقلاب اسلامی را در ادامه می‌خوانید.
امام خمینی(ره) احیاگر وحدت اسلامی
دکتر جهانگیری با بیان اینکه هفته وحدت یادگار ماندگار امام راحل(ره) است، می‌گوید: امام خمینی(ره) نظریه وحدت امت اسلامی را در عصر حاضر و در سطح جهان احیا کرد. وحدتی که ریشه در اصل و اساس اسلام دارد، چنان‌که در آیه ۱۰۳ آل‌عمران آمده است «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا». خداوند در قرآن عزیز به همه مسلمان‌ها دستور می‌دهد باید به ریسمان الهی چنگ بزنید تا تفرقه، دامن شما را نگیرد، یعنی موضوع وحدت که در مقابل تفرقه در قرآن مطرح شده از واجبات الهی است. اگر قرار است وحدت صورت بگیرد، نیاز به یک محور اصلی دارد که طبق بیان قرآن کریم، شاخصه آن حبل‌الله، همان ریسمان الهی است.
ایشان در پاسخ به این پرسش که این ریسمان الهی چیست، توضیح می‌دهد: در تمام فرقه‌هایی منشعب از اسلام، قرآن مورد اتفاق و محور است. همه باید دست به دامن قرآن شوند، آنجاهایی که خط هدایت دین واضح است، تفرقه‌ای وجود ندارد و همه بر اساس آن عمل می‌کنند. به‌طور نمونه در ضروریات دین؛ توحید، معاد و نبوت کسی اختلافی ندارد، اما برای مواردی که محل اختلاف است و ممکن است دشمن از آن سوءاستفاده کند همه باید از قرآن کمک گرفته و آن را محور قرار دهند و از آن تخطی نکنند.
وحدت در سایه قرآن و عترت
یعنی فرقه‌های مختلفی که در دین پیدا شده، قرآن را قبول ندارند؟ اگر قبول دارند چرا گرفتار تفرقه شده‌اند؟ منظور خداوند از این آیه چیست؟ رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی تشریح می‌کند: اگر به مواردی که از نظر همه فرقه‌ها قابل قبول است مراجعه کنیم، این مشکل برای ما حل می‌شود. یعنی روایاتی که به تواتر نقل شده و هم شیعیان و هم اهل سنت بیان کرده‌اند، مانند روایت ثقلین که خداوند قرآن و عترت خود را امانت گذاشته است و پیامبر(ص) در این مورد فرموده اگر به این دو تمسک کنید گمراه نمی‌شوید، این دو از هم جدا نمی‌شوند تا روز قیامت تا بر من در بهشت وارد شوند. قرآن به تنهایی تفاسیر مختلفی از آن می‌شود و این تفرقه‌ها وجود دارد، پس باید به هر دو تمسک جست تا این وحدت حاصل شود.
دکتر جهانگیری با اشاره به وحدت در بیان رهبر کبیر انقلاب اسلامی عنوان می‌کند: امام خمینی(ره) وحدت را عامل قدرت و تفرقه را موجب سستی پایه دیانت تلقی می‌کرد و وحدت جهان اسلام برای حضرت امام(ره) آرمانی بزرگ تلقی می‌شد. در این فرصت به گوشه‌ای از بیانات و فرمایشات ایشان اشاره می‌کنیم. به‌طور نمونه ایشان در جلد ۶ صحیفه فرموده است: «ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم؛ اگر کسی کلامی بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمان‌ها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانی هستند که می‌خواهند بین مسلمانان اختلاف بیندازند». امام(ره) اشاره می‌کند یکی بودن ما خار چشم دشمن است، بنابراین افرادی که می‌خواهند مسلمین را از بین ببرند به این یکی بودن و وحدت بین ما حمله می‌کنند. ایشان در ادامه نیز فرموده: «مشکل عمده مسلمین همان دوری از اسلام و قرآن است و اگر مسلمین به حسب امری که خدای تبارک و تعالی فرموده است «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» اگر به همین یک امر و نهی عمل می‌کردند، تمام مشکلاتشان -مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی‌شان- رفع می‌شد و هیچ قدرتی نمی‌توانست با آن مقابله کند». امام(ره) در این بیان می‌فرماید اگر تفرقه‌ای حاصل شده به‌خاطر دوری از اسلام و قرآن بوده است.
دشمن توان مقابله با وحدت مسلمانان را ندارد
این استاد حوزه و دانشگاه به سخنانی دیگر از امام خمینی(ره) اشاره و تصریح می‌کند: ایشان بیان کرده است «برای همه مسلمین، پیام من این است که با دارا بودن تمام امکانات و با جمعیت عظیمی که مسلمین دارند و با ممالک کثیری که تحت سلطه و قدرت آن‌هاست، آن‌ها با هم اتحاد کنند. اگر متحد شوند، هیچ یک از ابرقدرت‌ها، قدرت اینکه به آن‌ها تجاوز کنند، ندارند». امام(ره) پا را از دایره یک کشور و مملکت فراتر می‌گذارد و می‌گوید کل مسلمان‌های دنیا اگر از این نعمت‌هایی که خداوند به آن‌ها داده استفاده کنند، احدی توان مقابله با مسلمین را ندارد. همچنین در جلد ۱۴ صحیفه، فرموده: «آن‌هایی که می‌خواهند بین اهل سنت و اهل تشیع فاصله ایجاد کنند نه سنی هستند نه شیعه. این‌ها اصلاً به اسلام کار ندارند». این حرف امام(ره) خیلی جالب است. یعنی حواستان باشد این‌ها کار کسی دیگر است نه کار شیعه و نه کار سنی. منظور امام(ره) این است هدف این افراد از بین بردن اسلام است. در جلد ۶ صحیفه امام(ره) نیز سخن ارزشمند دیگری آمده است: «اگر مسلمین با هم بودند، این طور ذلیل نبودند زیر دست اجانب و عمال اجانب. مسلمین قریب یک میلیارد جمعیت‌اند ولی یک میلیارد جمعیت متفرق، جدا از هم».
یکی از پیام‌های عمده انقلاب اسلامی وحدت است
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه می‌دهد: پس از رحلت امام خمینی(ره)، رهبر معظم انقلاب نیز مبتنی بر سیره نبوی مسیر وحدت را پیموده و در سخنانی ارزشمند به بیان علت تفرقه میان مسلمین و راهبردها و راهکارهای آن پرداخته‌اند. در این مجال اندک ۱۰ محور از فرمایشات رهبر معظم انقلاب را که بُعد داخلی و خارجی توجه دارد، بیان می‌کنیم. نخست، به بیان ایشان، وجود نبی اکرم(ص) بزرگ‌ترین مایه وحدت در همه ادوار اسلامی است. «پیامبر(ص) مایه وحدت است و کدام مسلمانی است که وجود پیامبر اکرم(ص) را قبول نداشته باشد». دیگر اینکه «یکی از اصول اسلام، وحدت مسلمین و اخوت اسلامی است. اگر وحدت اصل اسلام است پس کسی که قبول نکرد، از اسلام خارج است» یعنی وحدت مطلب اساسی و ریشهای است. علاوه بر اینکه ایشان تأکید دارند: «هفته وحدت، وحدت میان امت اسلام است. این مربوط به کشور خاصی نیست و مربوط به امت اسلام است».
دکتر جهانگیری در پایان به برخی دیگر از محورهای وحدت در کلام رهبر معظم انقلاب اشاره کرده و یادآور می‌شود: ایشان تصریح می‌کنند «وحدت، برای مسلمین، یک نیاز قطعی است. نیاز را اگر پاسخ ندهید طبیعتاً باعث تضعیف می‌شود نیاز انسان باید پاسخ داده شود تا قوام کارش بماند. افزون بر آن امروز در دنیای اسلام یکی از دردهای بزرگ، درد تفرقه و جدایی است. مسلمان ها،عقلای آنان باید جمع شده و این درد را علاج کنند». به باور رهبر معظم انقلاب «یکی از پیام‌های عمده انقلاب، وحدت مسلمین است». از اینجا رهبر معظم انقلاب وارد اصل انقلاب می‌شوند که انقلاب برای چه بود و چه اهدافی را دنبال می‌کرد: «هدف عمده، وحدت است. اگر این وحدت مرتب بر آن تأکید می‌شود این برگرفته از این انقلاب با برکت است». ایشان تمسک به وحدت کلمه و برافراشتن پرچم برادری و مهربانی برای ملت و کشورمان را از واجب‌ترین واجبات می‌دانند. جمله «استعمار با توجه به وجود عامل وحدت، سعی می‌کند شکاف‌ها و اختلاف‌ها را از طریق مختلف قومی و مذهبی، میان شیعه و سنی به وجود آورد» اشاره به سخنی از امام خمینی(ره) است که دشمن این کارها را می‌کند و کار شیعه و سنی نیست این کار استعمار است چون تضعیف مسلمان‌ها کمک به استعمار است. به تأکید رهبر معظم انقلاب، شیعه و سنی نباید بگذارند دشمن از اختلافاتشان سوءاستفاده کند: «این یک هشدار است که اگر بین شیعه حرفی علیه سنی‌ها زدید، کمک به شیعه نکردید یا اگر بین سنی حرفی علیه شیعه زدید خیال نکنید به نفع سنی‌ها کار کردید بلکه نفع آن برای دشمن است که از این اختلاف‌ها سوءاستفاده می‌کند». در نهایت نیز ایشان تأکید می‌کنند: «وحدت کلمه و وحدت صفوف ملت که رمز پیروزی انقلاب بود، رمز بقا و سلامت و تداوم آن نیز هست». انقلاب ما پیروز شد چون همه با هم بودند و وحدت داشتند این وحدت رمز بقا و تداوم است، بنابراین بسیار حیاتی است.
نظر شما